THÔNG CÁO SỐ 3
Hướng Dẫn Sáng Tác và Sử Dụng các Bài Hát Trong Thánh Lễ
Với ước mong giúp các nhạc sĩ khi sáng tác và các ca trưởng khi chọn bài hát sử dụng trong Thánh Lễ đáp ứng đúng mức những đòi hỏi của Giáo Hội. Ban Thánh Nhạc TGP xin giới thiệu tới quý Cha, quý vị phụ trách các Nhà thờ, Nhà nguyện, quý vị phụ trách Thánh ca trong Phụng vụ, các ca nhạc sĩ công giáo… một số lưu ý về Thánh nhạc.
Dưới đây là toàn bộ nội dung của thông cáo số 3.
Cần lưu ý những điều sau đây:
I. Thẩm quyền chuẩn nhận:
[1]- Cung dành cho chủ tế và tá viên:
a) Loại này gồm:
– Lời chào của chủ tế và lời thưa của dân chúng
– Các lời nguyện (nhập lễ, tiến lễ, hiệp lễ)
– Cung hát các bài đọc và Tin Mừng
– Các lời đối đáp và Kinh tiền tụng
– Lời tung hô tưởng niệm, kết Kinh tạ ơn
– Kinh Lạy Cha cùng với lời mở đầu và lời tiếp diễn
– Lời chúc bình an
– Công thức giải tán
b) Chuẩn nhận: Theo Huấn thị về Thánh nhạc trong Phụng Vụ số 57, tham chiếu Huấn thị Inter ícumenici số 42, thì các cung hát dành cho chủ tế và tá viên phải được thẩm quyền địa phương chuẩn nhận (Competenti auctoritate ecclesiastica territoriali). Nguyệt san Phụng Vụ Notitiae, số 339 ra tháng 2 năm 1966 đã giải thích: thẩm quyền địa phương ở đây là Hội Ðồng Giám Mục.
c) Trong kỳ họp thường niên năm 1987, HÐGM Việt Nam đã chấp thuận cho sử dụng các cung hát bằng tiếng Việt dành cho chủ tế và tá viên đang được phổ biến. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp tạm thời: chấp nhận một sự việc đã rồi và coi như một giai đoạn thử nghiệm. Vậy để tiến tới việc hình thành một số cung hát chung, trình HÐGM chuẩn nhận sau này:
1. Xin quý vị phụ trách Thánh nhạc của mỗi Giáo phận vui lòng thu thập và gửi các bản hát loại này hiện đang được thử nghiệm trong phạm vi trách nhiệm và vui lòng gửi về Giám Mục phụ trách Thánh nhạc kèm theo những ý kiến thẩm định giá trị qua kinh nghiệm sử dụng.
2. Các nhạc sĩ sáng tác những cung hát mới cho các loại kể trên, xin gửi trực tiếp về chúng tôi hoặc qua trung gian Tòa Giám Mục sở tại để tiện việc cứu xét và trình lên HÐGM.
[2]- Các bài hát khác:
Các bài hát khác như ca nhập lễ, ca dâng lễ, ca hiệp lễ, đáp ca… kể cả bộ lễ (Kinh Thương Xót, kinh Vinh Danh, kinh Tin Kính, kinh Thánh Thánh Thánh, kinh Lạy Chiên Thiên Chúa) chỉ cần được Ðức Giám Mục Giáo phận chuẩn nhận.
II. Các bản văn:
Trước tiên, nên nhớ rằng: trong Phụng Vụ bản văn chi phối âm nhạc, chứ không phải ngược lại. Ðó là luật chung.
[3]. Khi sáng tác hoặc sử dụng các bài hát trong thánh lễ, cần phân biệt:
a) Bản văn cố định: Với các bản văn thuộc nghi thức thánh lễ như: các lời cầu nguyện của chủ tế, bộ lễ, các lời tung hô, các lời đối đáp giữa Linh Mục hoặc Phó Tế với cộng đồng, kinh Tiền Tụng, kinh Nguyện Thánh Thể, kinh Lạy Cha… phải theo sát bản văn đã được HÐGM chuẩn nhận và được Tòa Thánh châu phê, in trong sách lễ Rôma: không được thay đổi vì bất cứ lý do gì.
b) Bản văn được thích ứng: Những bản văn khác như: ca nhập lễ, ca dâng lễ, ca hiệp lễ “được thích ứng khi phiên dịch sao cho hợp với tinh thần của ngôn ngữ và đòi hỏi của sáng tác” (thư trả lời của TGM Gérard M. Agnelo, thư ký Thánh Bộ Phượng Tự gửi ÐC Phaolô Nguyễn Văn Hoà, GM Nha Trang, phụ trách Thánh Nhạc HÐGMVN ngày 8.2.94).
Ngoài ra, còn được thay thế các bài hát này bằng các bài hát khác đã được HÐGM chuẩn nhận vào việc này.
[4]. Các bản văn được thích ứng khi phiên dịch:
a) Ca nhập lễ: có thể:
1. Phổ nhạc theo bản văn (được thích nghi) in trong sách lễ Rôma. Nhưng đó mới là điệp khúc. Khi dệt nhạc, phải thêm một số câu Thánh vịnh đã được chỉ định (thường cùng Thánh vịnh với điệp khúc) để dùng như phiên khúc.
2. Chọn bài hát trong các sách đã được Giáo quyền chuẩn nhận (Imprimatur) để thay thế như:
– Bài cùng Thánh vịnh với ca nhập lễ, in trong sách lễ.
– Bài hợp với mùa Phụng vụ.
– Bài hợp với tác động Phụng vụ (thí dụ: tiến lên bàn thờ…)
– Bài hợp với ngày lễ (Huấn thị về Thánh nhạc trong Phụng Vụ, số 32)
b) Ðáp ca:
Ðáp ca có tầm quan trọng đặc biệt. Chiếu theo bản chất, bài hát này thuộc thành phần Phụng Vụ Lời Chúa, vì vậy:
1. Thường nên lấy ở sách bài đọc vì mỗi bản văn Thánh vịnh đều liên quan trực tiếp đọc (Quy chế tổng quát sách lễ Rôma, số 36). Do đó:
– Không dùng những bài hát không phải là bản văn Thánh Kinh để thay thế đáp ca.
– Khi dệt nhạc, các nhạc sĩ được thay đổi ngôn từ để tạo nét nhạc hoàn mỹ. Cố gắng viết câu đáp đơn sơ, dễ hát vì đây là câu hát của cộng đoàn.
2. Quy chế tổng quát (QCTQ) trong sách lễ Rôma cũng cho phép:
– Để dân chúng có thể hát Thánh vịnh đáp ca dễ dàng, một số bản văn đáp ca và Thánh vịnh đã được lựa chọn cho từng mùa trong năm hoặc cho từng loại lễ, để mỗi khi hát đáp ca, có thể dùng các bản văn này thay cho bản văn hợp với bài đọc liên hệ. Sách Lectionarium, cuốn I, trang 861-874 có liệt kê các bản văn và các Thánh Vịnh đó.
3. Cách hát đáp ca có thể dùng một trong ba cách sau đây:
Cách 1: Để tạo sự dễ dàng cho cộng đoàn, người hát Thánh vịnh xướng câu đáp ca, cộng đoàn lặp lại đáp ca này, sau đó, người hát tiếp tục hát Thánh vịnh.
Cách 2: Người hát Thánh vịnh hát câu xướng, rồi cộng đoàn đáp lại bằng đáp ca.
Cách 3: Hát trực tiếp: người hát Thánh vịnh hát hoặc đọc Thánh vịnh mà không cần cộng đoàn đáp lại. Hoặc toàn thể cộng đoàn cùng hát Thánh vịnh luôn và không có câu đáp ca.
4. Có thể hát ca tiến cấp (Graduale) thay cho Thánh Vịnh đáp ca. Bài này in trong sách lễ Rôma.
c) Ca dâng lễ: Hát khi rước lễ vật lên bàn thờ. Ca dâng lễ, vì nếu không hát thì bỏ luôn, nên không in trong sách lễ Rôma.
Khi chủ tế dâng bánh và rượu, nên hát đối đáp giữa chủ tế và cộng đoàn theo bản văn qui định.
Tập quán thay ca dâng lễ bằng những bài hát có ý nghĩa “dâng bánh rượu, dâng hồn xác lên Chúa” vẫn có thể duy trì vì đang khi ca đoàn hoặc cộng đoàn hát như thế, chủ tế vẫn đọc trọn bản văn theo quy định. Xin nhớ: chỉ hát những bài đã được Giáo quyền chuẩn nhận cho việc dâng lễ.
d) Ca hiệp lễ: Hát khi linh mục và giáo dân rước Lễ. Cũng như ca nhập lễ, ca hiệp lễ có thể:
1. Theo sách lễ Rôma: bản văn in sẵn dùng làm điệp khúc, viết thêm một số câu Thánh Vịnh đã được chỉ định sẵn (xem Ordo cantus missae) để dùng như phiên khúc.
2. Chọn bài khác thay thế (trong sách đã được Giáo quyền chuẩn nhận):
“Bài hát này không những cần có tính cách kính Thánh Thể mà còn phải phù hợp với phần Thánh Lễ, với ngày lễ hay mùa Phụng vụ” (Huấn thị về Thánh nhạc trong Phụng Vụ số 36).
Nên chú ý đến mục đích của ca hiệp lễ là “diễn tả sự đồng tâm hiệp nhất thiêng liêng giữa những người rước lễ khi họ đồng thanh ca hát, đồng thời biểu lộ niềm vui trong tâm hồn và làm cho việc tiến lên rước Mình Thánh Chúa có tính cách huynh đệ hơn” (QCTQ sách lễ Rôma, số 56 i).
3. Luôn có thể hát Thánh vịnh 33 với điệp khúc “hãy nếm thử…” thay thế ca hiệp lễ.
Ước mong những hướng dẫn đại cương trên đây giúp các nhạc sĩ khi sáng tác và các ca trưởng khi chọn bài hát sử dụng trong Thánh Lễ đáp ứng đúng mức những đòi hỏi của Giáo Hội.
Nha Trang, ngày 24 tháng 9 năm 1994
(chữ ký và con dấu)
Phaolô Nguyễn Văn Hòa
Giám Mục Giáo Phận Nha Trang
Ðặc Trách Thánh Nhạc HÐGM Việt Nam
Nguồn: tonggiaophanhanoi.org
Thông cáo số 1 về việc chuẩn nhận các bài thánh ca dùng trong Phụng vụ
Thông cáo số 2 của Hội đồng Giám mục Việt Nam về Thánh nhạc năm 1994
.jpg)
.jpg)
